Kryzys kubański 1962

W Pentagonie stawiał czoło dziennikarzom Robert McNamara. Ta konferencja trwała najdłużej. Odpowiadając na dziesiątki pytań, sekretarz obrony wyjaśniał, w jaki sposób Stany Zjednoczone dowiedziały się o budowie radzieckich baz rakietowych na Kubie, jakie w tym upatrują niebezpieczeństwo i jak zamierzają przeciwdziałać.

– Żeby być pewnym, że pana zrozumiałem – dociekał dziennikarz – powiedział pan, że nie ma środków zdolnych do unieszkodliwienia tych rakiet po wystrzeleniu?

– To są rakiety balistyczne średniego i pośredniego zasięgu, prawie na pewno wyposażone w głowice nuklearne. Mają one szybkość tylko niewiele mniejszą od rakiet międzykontynentalnych i ani Związek Sowiecki, ani my nie dysponujemy działającym systemem ich niszczenia w czasie lotu.

– Prezydent powiedział – padła jeszcze uwaga – że jeśli Kubańczycy wypuszczą głowicę nuklearną, Stany Zjednoczone dokonają odwetu.

– Atak przeprowadzony przez kubański samolot lub okręt na jeden z naszych samolotów lub okrętów spowoduje zniszczenie tego samolotu lub okrętu – odparł McNamara. – Ale skierowanie ładunku nuklearnego z powietrza lub z terytorium Kuby na którekolwiek państwo na półkuli zachodniej będzie interpretowane jako atak z terenu Związku Sowieckiego i spotka się z taką samą odpowiedzią…

Filed under: Przebieg wydarzeń | Możliwość komentowania Poniedziałek, 22 października 1962 r., godz. 19.30 została wyłączona

Rozpoczęło się pogotowie we wszystkich rodzajach amerykańskich sił zbrojnych. Okręty podwodne, wyposażone w rakiety Polaris , wypłynęły z portów i skierowały się w stronę wyznaczonych pozycji operacyjnych. Pełna gotowość zapanowała w jednostkach obrony powietrznej. Ciężkie bombowce B-52 z bombami atomowymi na pokładzie otrzymały rozkaz startu. Załogi wyrzutni międzykontynentalnych pocisków balistycznych, rozmieszczonych w zachodnich stanach, zameldowały się na stanowiskach bojowych.

Był to najważniejszy alarm w całej historii armii amerykańskiej. Ale dowódcy lotnictwa strategicznego, generałowi Thomasowi S. Powersowi, rezydującemu w Offutt Air Force Base i to nie wystarczyło. Postanowił na własną rękę przypomnieć Związkowi Radzieckiemu o amerykańskiej przewadze jądrowej. Wysyłając do wszystkich podległych sobie jednostek instrukcję alarmową DefCon 2, stawiającą je w stan gotowości do użycia broni nuklearnej, umyślnie posłużył się tekstem niezaszyfrowanym – nie mając do tego upoważnienia i nie powiadamiając ExCommu – po to, by Związek Radziecki mógł tę depeszę przejąć. W konsekwencji również meldunki o wykonaniu otrzymanych rozkazów, napływające z całego kraju do siedziby dowództwa w Omaha, nadawane były otwartym tekstem.

Filed under: Przebieg wydarzeń | Możliwość komentowania Poniedziałek, 22 października 1962 r., kilka minut po godz. 19.00 została wyłączona

W Departamencie Stanu pojawił się ambasador radziecki w Waszyngtonie Anatolij Dobrynin, wezwany przez Deana Ruska. Rusk, który zdążył przyjść ze spotkania z kongresmanami, zakomunikował Dobryninowi, że otrzymał instrukcję, aby nie odpowiadać na jakiekolwiek pytania związane z treścią dokumentów, które za chwilę wręczy ambasadorowi, ani nie komentować ich. Następnie sekretarz stanu przekazał Dobryninowi tekst telewizyjnego wystąpienia Kennedy’ego, odczytawszy niektóre fragmenty na głos. Do tekstu dołączony był osobisty list prezydenta do Nikity Chruszczowa, wyrażający między innymi obawy, że rząd radziecki nie docenia woli i zdecydowania Stanów Zjednoczonych w rozwiązywaniu międzynarodowych problemów ery atomowej.

Wstrząśnięty ambasador oświadczył sekretarzowi, że rząd USA świadomie wywołuje niebezpieczny kryzys. Dodał, że Stany Zjednoczone w istocie odmówiły rokowań w kwestiach poruszanych w wystąpieniu prezydenta, kiedy odbywały się radziecko-amerykańskie rozmowy dwustronne. Rusk nie odpowiedział na tę uwagę. Po dwudziestu pięciu minutach ambasador radziecki opuścił Departament Stanu.

– Czy mamy do czynienia z nowym kryzysem? – rzucił w jego stronę jeden z reporterów.

– Niech pan spyta sekretarza – odparł Dobrynin, wsiadając w pośpiechu do samochodu. – Będzie mógł pan sam osądzić.

Filed under: Przebieg wydarzeń | Możliwość komentowania Poniedziałek, 22 października 1962 r., godz. 18.00 została wyłączona

John Kennedy, po krótkiej kąpieli w basenie Białego Domu i lunchu z rodziną, poprowadził trzecie w ostatnich dniach oficjalne posiedzenie Rady Bezpieczeństwa Narodowego. Za cztery godziny „najlepiej strzeżony sekret w historii rządu” – jak się wyraził prezydent – miał stać się publiczną własnością. Z tego względu Rada postanowiła nadać oficjalny tytuł kręgowi doradców prezydenta, zajmujących się problemem radzieckich rakiet na Kubie i szukających amerykańskiej odpowiedzi na to posunięcie. Tak więc podczas poniedziałkowego posiedzenia, z udziałem całego Połączonego Kolegium Szefów Sztabów, formalnie powołano Komitet Wykonawczy Rady Bezpieczeństwa Narodowego. Przyjęty z tej okazji dokument Rady stwierdzał, że celem Komitetu „jest skuteczne prowadzenie operacji w trakcie obecnego kryzysu”. Komitet, działający pod przewodnictwem prezydenta, był zobowiązany do zbierania się codziennie o godzinie dziesiątej.

Na Kremlu trwało posiedzenie prezydium KC KPZR. Marszałek Malinowski przekonywał:

– Nie sądzę, aby Stany Zjednoczone były w stanie podjąć jakieś błyskawiczne kroki. Po prostu, nie są tego rodzaju państwem. Najwyraźniej to przemówienie przez radio to sztuczka w ramach kampanii wyborczej. Nawet jeśli zadeklarują, że wdzierają się na Kubę, to wciąż będziemy mieli czas się przygotować. Myślę, że nie znajdujemy się jeszcze w sytuacji, która wymagałaby postawienia  naszych rakiet w stan pełnego alarmu.

– Zgadzam się z konkluzją towarzysza Malinowskiego – odetchnął Chruszczow. – Idzie o to, że my nie chcemy rozpętać wojny, chcemy jedynie zagrozić im, powstrzymać Stany Zjednoczone w stosunku do Kuby. Trudność polega na tym, że nie zrobiliśmy jeszcze wszystkiego co zaplanowaliśmy, i nie opublikowaliśmy umowy. To tragiczne, że oni mogliby zaatakować, a my będziemy ich odpierać. To może przekształcić się w wielką wojnę!

Filed under: Przebieg wydarzeń | Możliwość komentowania Poniedziałek, 22 października 1962 r., godz. 15.00-17.00 została wyłączona

Biały Dom od świtu szykował się do nadciągającej burzy. Przygotowano miejsca do spania w schronie bombowym dla personelu i stołówkę do wydawania posiłków dzień i noc. Wszyscy pracownicy otrzymali instrukcje postępowania w razie ataku. Rano John Kennedy zatelefonował do byłych prezydentów: Eisenhowera, Trumana i Hoovera i zaznajomił ich ze swymi planami. Na godzinę dziesiątą Kennedy wezwał do siebie Artura Schlesingera. Chciał, by Schlesinger towarzyszył ambasadorowi Stevensonowi w Nowym Jorku. Schlesinger zauważył, że prezydent jest skłonny do wynurzeń.

– To zadziwiające – powiedział Kennedy – że nikt z wywiadu nie przewidział sowieckiej próby przekształcenia Kuby w bazę atomową. Wszyscy zakładali, że Rosjanie nie będą na tyle głupi, by dawać nam taki pretekst do interwencji.

– Wobec tego – zapytał Schlesinger – co, pana zdaniem, skłoniło Chruszczowa do tego kroku?

– Są co najmniej trzy powody – odparł Kennedy. – Po pierwsze, mogłoby to zbliżyć do siebie Rosję i Chiny, a przynajmniej wzmocnić sowiecką pozycję w bloku komunistycznym, pokazując, że Moskwa jest zdolna do śmiałej akcji w celu poparcia komunistycznej rewolucji. Po drugie, to całkowicie zmienia sytuację, w której można by wrócić do sprawy Berlina po naszych wyborach. Po trzecie, jest to kolosalny wewnętrzny problem polityczny, z którym Stany Zjednoczone muszą się uporać.

Na Kremlu zapanował pesymizm. Źródła wywiadowcze donosiły o ruchach wojsk amerykańskich. Wieść o zapowiadanym wystąpieniu Kennedy’ego w radiu i telewizji dotarła do Chruszczowa. Pierwszy Sekretarz poczuł strach.

Filed under: Przebieg wydarzeń | Możliwość komentowania Poniedziałek, 22 października 1962 r., w pierwszej połowie dnia została wyłączona